Nước khoáng thiên nhiên như một loại “thuốc chữa bệnh” ở nước ta đã được biết đến và sử dụng một cách tự phát trong dân gian từ lâu đời, nhưng việc khai thác một cách chính quy thì mới bắt đầu từ năm 1928 với sự ra đời của Xí nghiệp nước suối Vĩnh Hảo, hoạt động cho đến ngày nay. Nguồn Vĩnh Hảo ở Vĩnh Hảo, Tuy Phong, Bình Thuận, là nguồn nước khoáng vừa. Vào năm 1910, bác sĩ người Pháp Gabriel Lambert lấy mẫu phân tích và kết luận đây là nước khoáng Bicarbonat natri, có thể uống chữa bệnh giống như nước khoáng Vals và Vichy của Pháp…..
Nếu chú ý một chút, người sành điệu có thể phân biệt chai nước mình đang sử dụng là loại nước uống thông thường hay là nước khoáng thiên nhiên.
Tuy vậy, nếu rót ra ly, về cảm quan, người sành điệu mấy cũng khó có thể phân biệt được đâu là nước khoáng thiên nhiên (NKTN) và đâu là nước uống đóng chai, vì cả hai đều là loại nước trong vắt như nhau. Đối với những loại NKTN có hàm lượng khoáng cao thì có thể còn có mùi, có vị, sủi tăm để phân biệt, nhưng với những loại NKTN có hàm lượng khoáng nhẹ – loại nước tốt nhất được các bác sĩ khuyên dùng cho giải khát bình thường, thì nó cũng chẳng khác gì loại nước lọc từ giếng khoan hay từ nước máy.
Nhà nước quy định rạch ròi giữa NKTN và nước uống thông thường thông qua 2 bộ Tiêu chuẩn Việt Nam áp dụng đối với NKTN đóng chai (TCVN 6213:2004) và nước uống đóng chai (TCVN 6096:2004) dùng vào mục đích giải khát, do Bộ khoa học và Công nghệ ban hành.
Theo TCVN 6213:2004, NKTN khác với nước uống thông thường ở hàm lượng một số muối khoáng và các nguyên tố vi lượng hoặc các thành phần khác. Theo đó, NKTN đóng chai phải được lấy trực tiếp từ nguồn thiên nhiên hoặc giếng khoan từ các mạch nước ngầm được bảo vệ để không bị ô nhiễm hoặc ảnh hưởng đến chất lượng. Nước phải được đóng chai ở gần nguồn, với các hệ thống đường dẫn khép kín, đảm bảo các yêu cầu về vệ sinh nghiêm ngặt. Việc vận chuyển NKTN trong các vật chứa rời để đóng chai hoặc để tiến hành bất cứ một quá trình nào khác trước khi đóng chai đều bị cấm. Trong quá trình tiêu thụ, NKTN đóng chai phải đảm bảo chất lượng, không được có các vi sinh vật gây bệnh, gây rủi ro cho sức khỏe người tiêu dùng.
TCVN 6213:2004 cũng quy định rõ: NKTN được đóng trong các chai, bình chuyên dùng cho thực phẩm, đảm bảo yêu cầu vệ sinh, không bị rò rỉ ở bất cứ tư thế nào, không làm thay đổi hoặc ảnh hưởng đến chất lượng của NKTN trong quá trình bảo quản và vận chuyển. Về việc ghi nhãn trên bao bì NKTN đóng chai, tên gọi của sản phẩm phải là “nước khoáng thiên nhiên” kết hợp với tên gọi thương mại hoặc địa danh của nguồn nước. Ngoài ra, tùy theo bản chất của từng loại nước khoáng mà ghi rõ NKTN có carbon dioxit (CO2) hay không. Trên nhãn sản phẩm phải được ghi rõ hàm lượng tổng chất rắn hòa tan và hàm lượng các thành phần đặc trưng của NKTN như: Natri, Canxi, Kali, Magiê, Iốt, Florua và HCO3. Khi sản phẩm chứa nhiều hơn 2,0 mg/l Florua thì phải ghi trên nhãn là “Sản phẩm không thích hợp cho trẻ dưới 7 tuổi”.
Còn theo TCVN 6096:2004, nước uống đóng chai có thể có chứa khoáng chất và cacbon dioxit tự nhiên hoặc bổ sung nhưng không phải là NKTN đóng chai và không được chứa đường, các chất tạo ngọt, các chất tạo hương hoặc bất kỳ loại thực phẩm nào khác. Tiêu chuẩn về đóng gói của nước uống đóng chai cũng được quy định giống như NKTN đóng chai, nhưng nhãn mác sản phẩm phải ghi rõ tên gọi là “Nước uống” kết hợp với tên gọi thương mại hoặc địa danh của nguồn nước.
Nước ta có nhiều nguồn NKTN có hàm lượng khoáng nặng nhẹ khác nhau. Để có được sản phẩm nước khoáng nhẹ tốt nhất cho sức khỏe con người, có thể dùng làm nước uống bình thường hàng ngày, nhiều công ty sản xuất nước giải khát sử dụng nguồn nước có hàm lượng khoáng nặng đã phải lọc bớt khoáng chất đi bằng công nghệ thẩm thấu ngược. Chính vì sự đầu tư công nghệ này mà NKTN được sản xuất từ nguồn nước có độ khoáng nặng sẽ có giá thành cao hơn NKTN có độ khoáng nhẹ tự nhiên, cũng cao hơn giá thành sản xuất loại nước lọc từ nguồn nước máy thành phố hay từ nước ngầm trong lòng đất.
Tại Việt Nam, nhiều người tiêu dùng chưa có thông tin đầy đủ nên đã mua nước đóng chai ngang giá với nước khoáng, trong khi ở các nước tiên tiến, nước nạp từ nguồn nước máy có giá chỉ bằng 1/3 giá NKTN lấy từ lòng đá. Do người tiêu dùng thiếu thông tin, các nhà sản xuất đang bán các loại nước đóng chai với giá bằng với NKTN trong khi chi phí sản xuất thấp hơn rất nhiều.
Mai VọngTrích Thanh Niên tuần san – Số 84.2007
>> Bảng giá nước khoáng vĩnh hảo – bảng giá nước khoáng lavie
>>Thông tin liên bạn xem tại : nước lavie – nước vĩnh hảo
